İklim Kanunu Teklifi Meclis’te Kabul Edildi
İklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik hazırlanan ve Türkiye’nin iklimle ilgili ilk kapsamlı yasal düzenlemesini içeren İklim Kanunu, TBMM Genel Kurulu’ndan geçti ve yasalaştı. AK Parti tarafından sunulan teklif, Türkiye'de ilk kez iklimle ilgili temel yasal çerçeveyi tanımlıyor.
İklim Kanunu, sera gazı emisyonlarının azaltılmasını, iklim değişikliğine uyum sağlanmasını ve iklim finansmanını düzenlemeyi hedefliyor. Kanun, “İklim Adaleti”, “Net Sıfır Emisyon”, “Adil Geçiş”, “Karbon Kredisi” ve “Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)” gibi kavramlara hukuki tanımlar getiriyor. Bu yasal düzenleme ile kamu ve özel sektördeki tüm taraflar, kamusal yarar gözetilerek alınan iklim önlemlerine uymakla yükümlü olacak.
Emisyon Ticaret Sistemi: Yeni Düzenlemeler Geliyor
İklim Kanunu’nun en dikkat çekici yeniliklerinden biri, Türkiye’de bir Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulması. Bu sisteme göre, doğrudan sera gazı salımı yapan işletmeler, faaliyetlerine devam edebilmek için İklim Değişikliği Başkanlığı’ndan izin almak zorunda olacak. İşletmeler, yıllık emisyon miktarları kadar tahsisat teslim edecek.
Ulusal tahsisat planları Resmî Gazete’de yayımlanacak ve ETS kapsamında toplanan gelirler yalnızca yeşil dönüşüm ve iklimle mücadele amacıyla kullanılabilecek. Bu mekanizma, Türkiye’nin karbon salınımını azaltmayı hedeflerken, çevreye duyarlı yatırım alanlarını teşvik etmeyi amaçlıyor.
Ayrıca, İklim Değişikliği Başkanlığı'na döner sermaye işletmesi kurma yetkisi verilerek, bu alandaki düzenlemelerin denetimi ve uygulanması güçlendirilecek.
Yasanın Yürütücüsü: İklim Değişikliği Başkanlığı
İklim Kanunu’nun yürütücüsü, 2023 yılında kurulan İklim Değişikliği Başkanlığı olacak. Başkanlık, düzenleme yapma, uygulama, denetim, piyasa mekanizmalarının kurulması ve bilgi toplama gibi geniş yetkilerle donatıldı. Başkanlık ayrıca, çevre, enerji, maliye, tarım ve ulaştırma gibi kilit bakanlıklardan temsilcilerin yer alacağı bir Karbon Piyasası Kurulu oluşturacak.
STK’lar ve üniversiteler, bu kurulun toplantılarına katılabilecek, ancak oy hakları bulunmayacak. Bu yapının amacı, Türkiye’nin iklimle ilgili yasal çerçevesini oluştururken, geniş bir paydaş yelpazesiyle işbirliği yapmaktır.
Yeni Kanuna Yönelik Eleştiriler
Muhalefet Ne Diyor?
İklim Kanunu, muhalefet partileri ve çevre örgütleri tarafından sert eleştirilerle karşılaştı. CHP’li vekil Ali Mahir Başarır, yasayı “sözde iklim kanunu” olarak nitelendirerek, “Gerçekten bir iklim yasasına ihtiyacımız var, ama ortak akılla hazırlanmış bir yasa olmalıydı. Bu sadece beş yandaş firmanın çıkarına hizmet ediyor” dedi.
Saadet Partili vekil Necmettin Çalışkan, yasayı “Adı iklim, içeriği ticaret” şeklinde eleştirirken, DEM Partili İbrahim Akın ise sistemin, “kirletme hakkını alıp satmak” anlamına geldiğini belirtti.
Çevre Örgütlerinden Tepki:
Çevre örgütleri de, İklim Kanunu’nun ticaret odaklı olduğunu savunarak, bu düzenlemenin iklim değişikliği ile mücadeleye gerçek bir katkı sağlamadığını ifade ettiler. Karbon ticareti sisteminin, çevresel etkileri ciddi şekilde zarara uğratan sanayi şirketlerinin, saldıkları karbonu "alınıp satılabilir bir hak" gibi işlemelerine olanak tanıyacağını belirttiler.
