“Geçim Ücreti” Artık Hayal Oldu
Ekonomist Dr. Mahfi Eğilmez, blogunda kaleme aldığı yazısında, Ferdinand Lassalle’ın “Ücretlerin Tunç Kanunu” teorisi üzerinden Türkiye'deki asgari ücret tartışmasına dikkat çekti. Bu teoriye göre ücretler uzun vadede yalnızca hayatta kalmayı sağlayacak “geçimlik düzeye” inerken, Eğilmez'e göre Türkiye'deki asgari ücret artık bu düzeyin bile altında.
Eğilmez, net asgari ücretin 22.104 TL olduğunu ve TÜRK-İŞ verilerine göre dört kişilik bir aile için açlık sınırının 24.035 TL olduğunu belirterek, “Asgari ücret, sadece bir çalışanın geçimini değil, ailesinin hayatta kalmasını bile sağlayamıyor” dedi. Eğilmez'e göre bu tablo, “Tunç Kanunu’ndan bile ileri bir yoksullaşma sürecine” işaret ediyor.
“Açlık Sınırının Altında, Yoksulluk Sınırının Çok Uzağında”
Yoksulluk sınırının 78.291 TL’ye çıktığına dikkat çeken Eğilmez, anne ve babanın ikisinin de asgari ücretle çalışması durumunda bile toplam gelirin 44.209 TL olduğunu ve bu rakamın yoksulluk sınırının 34.000 TL altında kaldığını vurguladı.
Bu değerlendirme, yalnızca bireysel değil hane gelirine odaklanarak da Türkiye’deki geniş kesimlerin temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlandığını ortaya koydu. Eğilmez’e göre ücret artışları, yaşam maliyetlerindeki artış karşısında “yetersiz” kalmaya devam ediyor.
“İçeridekiler-Dışarıdakiler” Modeli Türkiye’de Tersine Dönmüş
Eğilmez yazısında, “Tunç Kanunu”na karşı zaman içinde geliştirilen “İçeridekiler-Dışarıdakiler” teorisini de Türkiye’deki durumla karşılaştırdı. Bu teori, istihdamın maliyetine dair endişeler nedeniyle şirketlerin mevcut çalışanları koruduğunu, yenilerini istihdam etmediğini öne sürerken, Eğilmez Türkiye'de bu modelin farklı işlediğini savundu:
“Emekli olanlar, düşük ücretlerle yeniden çalıştırılıyor; yeni işe alımlar düşük maaşlarla yapılıyor. Böylece şirketler maliyetleri aşağıda tutarken çalışanlar da yoksullukta eşitleniyor.”
Eğilmez’in analizine göre, Mart 2025 itibarıyla Türkiye’de yaklaşık 15,3 milyon kişi ücretli çalışıyor ve bunların yaklaşık 7 milyonunun asgari ücret aldığı tahmin ediliyor. Üstelik yoksulluk sınırının altında maaş alanlarla bu sayı 10 milyonu aşıyor.
